4.3 Phân loại vi khuẩn - dem vi sinh lamela

Phân loại

Có hàng ngàn loài vi khuẩn trên trái đất, rất nhiều trong số đó chưa được xác định. Để phân loại khuẩn, các nhà khoa học đã căn cứ đặc tính thị giác và kiểm tra trong phòng thí nghiệm.

Một số vi khuẩn có thể được xác định thông qua qua sát đơn giản. Đầu tiên, các nhà nghiên cứu xem xét sự xuất hiện của các quần thể của vi khuẩn (một nhóm cùng một loại vi khuẩn phát triển với nhau). Các nhà khoa học  quan sát vi khuẩn dưới kính hiển vi, về hình dạng, nhóm và các tính năng như: số lượng và vị trí của các roi.

Một loạt các kỹ thuật được sử dụng để thu hẹp danh tính của một loài vi khuẩn nếu một việc quan sát trực quan là chưa đủ. Các nhà khoa học có thể làm dấu các vi khuẩn bằng cách sử dụng một kỹ thuật nhuộm tinh vi. Vi khuẩn có thể được nuôi cấy trong một dụng cụ để thúc đẩy sự phát triển của các loài nhất định, như  phương pháp lọc màng xét nghiệm tìm vi khuẩn coliform. Các xét nghiệm khác có thể phân loại vi khuẩn bởi các phụ phẩm, ngược lại một số vi khuẩn cần phải kiểm tra nâng cao thông qua phân tích DNA.

Hình dạng vi khuẩn

Phương pháp cơ bản nhất được sử dụng để xác định vi khuẩn dựa vào hình dạng tế bào và sự sắp xếp của vi khuẩn. Có ba loại hình thái mà tất cả các vi khuẩn đều rơi vào - cầu khuẩn, trực khuẩn, và spirilla. Nên lưu ý rằng hình dạng chỉ đơn thuần là một cách để mô tả các vi khuẩn, không nhất thiết phải đề cập đến mối quan hệ trong phân loại.

Cầu khuẩn (vi khuẩn có một tế bào duy nhất) là những tế bào tròn, đôi khi hơi dẹt khi chúng gần kề với nhau. Vi khuẩn cầu khuẩn có thể tồn tại đơn lẻ, theo cặp (diplococci), trong nhóm bốn (tetrads), trong chuỗi (streptococci), trong các cụm (stapylococci), hoặc trong khối gồm tám tế bào (sarcinae).

 

Trực khuẩn (trực khuẩn có một tế bào duy nhất) là vi khuẩn hình que. Vì chiều dài của một tế bào thay đổi theo tuổi tác hay ảnh hưởng của điều kiện môi trường, do vậy không nên sử dụng chiều dài tế bào như là một phương pháp phân loại trực khuẩn. Giống như vi trùng, trực khuẩn có thể xuất hiện đơn lẻ, theo cặp, hoặc trong dây chuyền. Ví dụ vi khuẩn coliform được sử dụng như một chỉ số để đo mức độ ô nhiễm trong nước, cũng như các vi khuẩn gây bệnh thương hàn.

Spirilla (vi khuẩn hình xoắn có một tế bào duy nhất) có dạng uốn cong từ cong nhẹ nhàng đến hình xoắn ốc. Nhiều loại spirilla có thân mình cứng và có khả năng di chuyển. Một nhóm đặc biệt của spirilla gọi là xoắn khuẩn dài, thanh mảnh và linh hoạt.

- Th.Sỹ Nguyễn Minh Trí lược dịch-